یک بیماری التهابی غیرشایع بدون علت شناخته شده که پوست و مو و ناخن و مخاطها را درگیر می کند و اغلب در افراد میانسال دیده می شود. این بیماری در خانم ها شایع تر است و در 10% موارد سابقه خانوادگی وجود دارد. در کودکان زیر 5 سال نادر است . سیر بیماری در تمام انواع آن متغیر و غیرقابل پیش بینی است، خارش اغلب شدت متغیر و متناوبی دارد و گاهی تسکین ناپذیر است. بعضی از داروها می توانند ضایعات لیکن پلان را ایجاد نمایند مانند آنتی مالاریاها – دیورتیک های تیازیدی و ترکیبات کینیدن و طلا .
یافته های پوستی
ضایعه اول لیکن پلان به صورت پاپول (برآمدگی پوستی) کوچک ، بنفش رنگ و چند ضلعی با قله صاف و کناره های نامنظم و زاویه دار است. در سطح ضایعات خطوط یا پوسته های مشبک تور مانند دیده می شود. بعضی از ضایعات می تواند ناف دار باشند.
ضایعات تازه تشکیل شده به رنگ صورتی تا سفید هستند ولی با گذشت زمان بنفش رنگ می شوند و حدود کاملاً واضحی پیدا می کنند.
ضایعات جدید ممکن است در نواحی آسیب دیده و یا محل خارش ویا ضربه های پوستی تشکیل شوند.
شایعترین نواحی گرفتار در بدن شامل جلوی مچ دست ، جلوی ساعد و پشت دست ، قسمت جلوی ساق پا و ناحیه گردن و پره ساکرال .
در بیش از نصف بیماران بخش های مخاطی به خصوص مخاط گونه و کناره های طرفی زبان با یک الگوی غیرزخمی و تور مانند گرفتار هستند.
انواع لیکن پلان
1 – نوع پاپولی : که شایعترین شکل بیماری است و به صورت برآمدگی های کوچک بنفش رنگ و خارش دار در نواحی جلوی مچ دست و ساعد ها و مچ پاها و ناحیه کمری دیده می شوند.
2 - نوع هیپرتروفیک : ضایعات پایدار که ضخیم می شوند و نهایتاً به رنگ قرمز تیره در می آیند. اکثر در روی ساق پاها تشکیل می شوند و بعد از بهبودی نیز تغییر رنگ و یا لک پایدار قهوه ای باقی می ماند.
3 - نوع فولیکولی : برآمدگیهایی در کنار فولیکولهای موی پوست سر که می تواند باعث ریزش دائمی مو و همراه با اسکار قابل ملاحظه گردد.
4 - نوع مخاطی : که شایعترین نوع آن به صورت خطوط توری مشبک در داخل دهان در مخاط گونه ها و کناره زبان دیده می شود. یک نوع از آن که حالت زخم پیدا می کند، ظاهر گوشتی پیدا می کند.
در این نوع احتمال گرفتاری آلت تناسلی مردانه و زنانه وجود دارد که با احساس خارش و سوزش شدید و همچنین شکنندگی و قرمزی همراه است.
5 - درگیری ناخن : گرفتاری ناخن در این بیماری می تواند بدون یافته های پوستی باشد. فرورفتگی های خطی از بالا به پایین در سطوح ناخن ایجاد می شود و التهاب درماتریکس ناخن می تواند باعث چسبندگی چین بالایی به ماتریکس ناخن گشته و باعث تشکیل اسکار گردد.
تشخیص
تشخیص این بیماری به صورت بالینی و اغلب بر مبنای علائم بالینی است. در موارد شدید و یا در مواردی که شک به تشخیص وجود دارد، انجام بیوپسی یا نمونه برداری توسط متخصص پوست و مو الزامی است.
درمان
در بیماری لیکن پلان در مجموع بهبود خود به خودی در طی یک سال رخ دهد ولی متوسط زمان بهبودی در بیشتر ضایعات جلدی حدود 5 سال است و انواع زخمی این بیماری به ندرت خود به خود بهبود می یابد.
از مهمترین درمانهای خط اول برای این بیماری تجویز آنتی هیستامین خوراکی و کورتون موضعی است که با هدف کاهش خارش به کار می رود.
در ضایعات ضخم شده یا نوع هیپوتروفیک ، کورتون داخل ضایعات تزریق می شود. اگر درگیری شدید و فراگیر پوستی و یا نوع زخمی وجود داشته باشد کورتون خوراکی و داروهایی مانند رتینوئیدهای خوراکی و یا داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی تجویز می گردند که تمامی درمانها از خط اول تا درمانهای خوراکی باید تحت نظر و با تجویز متخصصین پوست و مو باشد.
