هایپرهیدروزیس یا تعریق بیش از حد به دو فرم اولیه و ثانویه دیده می شود.شایعترین فرم آن نوع اولیه است که به صورت تیپیک کف دست و پا و یا ناحیه آگزیلا (زیر بغل) را گرفتار میکند. نوع ثانویه به دلیل شرایط زمینه ای مثل عوامل ژنتیکی ، عفونت ، تومور یا داروها ایجاد می شودو می تواند موضعی یا منتشر باشد.
هایپر هیدروزیس اولیه:
مناطق اصلی درگیر در این نوع هایپرهیدروزیس، کف دست، کف پا، زیربغل و صورت بخصوص پیشانی و لب بالا می باشد. این نوع تعریق بیش از حد ، فقط در ساعت های بیداری رخ می دهد و در زمان کودکی بروز میکند. نوع زیر بغل در حین بلوغ یا پس از بلوغ رخ می دهد. بیماران از بقیه جهات کاملا سالم هستند و در ٨٠٪ موارد شرح حال فامیلی مثبت وجود دارد. مردان و زنان از همه نژاد ها به صورت مساوی گرفتار میشوند.
هایپرهیدروزیس کف دست:
شایعترین فرم هایپرهیدروزیس اولیه است و ٥٠ _٦٠ درصد بیماران را گرفتار می کند. کل کف دست و پا و همچنین قسمت جانبی دست ، نوک انگشت و قسمت پشت پوست انگشتان تعریق دارد که واضحأ می تواند بر کیفیت زندگی تأثیر بگذارد. شروع تعریق کف دست و پا معمولا طی کودکی است.
هایپرهیدروزیس زیر بغل:
دومین فرم شایع هیپرهیدروزیس است که٥٠ _٣٠ درصد را گرفتار می کند. زیربغل سمت راست نسبت به سمت چپ عرق بیشتری تولید میکند. در موارد نادری یک طرف میتواند دچار هیپرهیدروزیس باشد و یک طرف دیگر بدون عرق باشد.
هردو نوع هایپرهیدروزیس اولیه ، در محیط سرد و گرم رخ می دهد اما معمولا در هوای گرم مشکل ساز است. سیر طولانی و مزمن و بدون بهبودی مشخصه تعریق بیش از حداولیه است و در ارتباط با سن و یا بیماری و یا شرایط هورمونی ، تغییرات کم است و یا بدون تغییر باقی میماند .
تشخیص:
اولین قدم در تشخیص تعریق بیش از حد افتراق بین نوع اولیه و ثانویه است. شرح حال ، محل تعریق ، طول دوره تعریق، فاکتورهای تشدید کننده ، سایر اختلالات پزشکی و داروها ، در افتراق این دو به ما کمک میکنند. شرح حال و معاینه بالینی کامل و تستهای آزمایشگاهی لازم برای رد نوع ثانویه شاید لازم باشد.
هایپرهیدروزیس نوع اولیه با توجه به شدت تعریق تقسیم بندی می شود:
١.نوع خفیف: کف دست و پا مرطوب است، بدون مشاهده قطرات عرق
٢.نوع متوسط: با تعریق نوک انگشتان
٣.نوع شدید: در این نوع عرق از دست می چکد
درنوع زیربغل ، با باقی ماندن لکه عرق برروی لباس مریض اندازه گیری می شود:
١.اگر اندازه لکه عرق کمتر از ٥ سانتی متر باشد نرمال است
٢.بین ٥ تا ١٠ سانتیمتر نوع خفیف
٣.بین ١٠ تا ٢٠ سانتیمتر نوع متوسط
٤.بیشتر از ٢٠ سانتیمتر شدید است
یکی از تکنیک های تشخیص تعریق بیش از حد روش کالورومتریک colorimetric است، مانند شیوه ید_نشاسته که الگوی تعریق و همچنین محلی را که فعالترین غدد عرق وجود دارند مشخص میسازد. در تکنیک ید_نشاسته ، محلول ید (٣/٥ درصد در الکل) بر روی پوست تمیز و تراشیده شده به کار می رود و اجازه می دهیم تا خشک شود ، سپس پودر نشاسته (نشاسته ذرت) روی منطقه مالیده می شود. این مخلوط در مناطقی که تعریق وجود دارد به رنگ آبی سیاه در می آید.
این تست به صورت معمول در بیماران انجام نمی شود و ممکن است در تصمیم گیری برای برنامه درمانی با بوتاکس یا حذف از طریق جراحی موضعی استفاده شود.
درمان:
١.درمان های دارویی
٢.درمان های موضعی
٣.بیوفیدبک
٤.بوتاکس
٥.یونتوفرزیس
٦.جراحی
١.درمان های دارویی :
داروهای آنتی کولینرژیک مانند گلیکوپیرولات و یا پروپانتلین بروماید و اکسی بوتینین و یا داروهای دیگر همانند کلونیدین و متوکسی بنزامین، که با توجه به عوارض بالقوه این داروها، باید حتما توسط پزشک متخصص پوست و مو تجویز گردد.
٢.درمانهای موضعی :
الف : نمک های زیرکونیوم که در نواحی زیربغل قابل استفاده است.
ب : مواد آلدئیدی که برای تعریق کف دست و پا استفاده می شود.
ج : آلومینیوم کلراید :
فرآورده های موضعی آن معمولا اولین خط در درمان تعریق زیر بغل و کف دست و پا هستند. آلومینیوم کلراید هگزا هیدرات از غلظت ٦/٢٥٪ تا ٢٠٪ بسته به شدت و محل تعریق قابل استفاده است. کاربرد این محلولها ابتدا هرشب به مدت ٣تا ٥ شب پشت سر هم است و سپس تا دوبار در هر هفته بر حسب نیاز، تا تعریق کنترل شود. پوست محل درمان صبح روز بعد شسته می شود.نمک آلومینیوم در مجرای عرق رسوب کرده و آن را مسدود می کند. با مصرف مرتب شبانه (طبق تجویز پزشک)باعث تحلیل سلولهای ترشح کننده عرق میگردد. از عوارض این درمان تحریک تماسی موضعی بدنبال استفاده در زیر بغل است.
٣.یونتوفرزیس:
یونتوفرزیس با آب ، ٢٠ دقیقه ، ٢ یا ٣ بار در هفته برای کاهش تعریق انجام میشود. مکانیسم دقیق اثر آن ناشناخته است ولی بنظر میرسد که مربوط به انسداد مجرای عرق در لایه شاخی یا سطحی پوست می باشد. در این روش با استفاده از جریان الکتریسیته مستقیم با ولتاژ پایین و عبور آن از بدن تعریق مهار میگردد. آب بعنوان رسانا در این روش عمل میکند. دستگاههای یونتوفرزیس برای استفاده خانگی موجود است.
4.تزریق بوتاکس:
سازمان غذا و داروی آمریکا استفاده از سم بوتولینوم نوع A (بوتاکس) را برای تعریق بیش از حد زیربغل تأیید کرده است.همچنین بوتاکس در درمان تعریق کف دست و پا هم مؤثر است.سم بوتولینوم از طریق مهار آزادسازی أستیل کولین از نورونهای اعصاب سمپاتیک که باعث تحریک تعریق میشوند، باعث مهار تعریق میشوند.با تزریق بوتاکس در ناحیه زیربغل و یا کف دست و پا به مدت ٤ تا ٦ ماه تقریبا به صورت کامل تعریق کنترل میگردد اگر عوارض جانبی ایجاد شد، معمولا کوتاه مدت است ودر عرض جند هفته برطرف می شود.معمولا تزریق در ناحیه زیربغل نیاز به بی حسی ندارد ولی برای افرادی که تحمل ندارند میتوان از کرمهای بیحسی استفاده کرد.اثرات تزریق به صورت کاهش و یا کنترل کامل تعریق در طی یک تا ٢ هفته بعد تزریق ، ظاهر میشود و به مدت ٤ تا ٦ ماه دوام دارد و بعد از این مدت نیاز به تزریق مجدد است.
٥.جراحی :
آخرین گزینه درمانی بعد از شکست سایر روشهای درمان، جراحی است. این شیوه های جدید شامل برداشت یا تخریب لایه غدد عرق زیر بغل با جراحی و یا "کورتاژ "و یا "لیپوساکشن" است.
برای درمان تعریق کف دست و پا ، آخرین راه چاره " سمپاتکتومی " است که امروزه با روشهای آندوسکوپیک انجام می شود.
